Een unieke molen

Wat is nu precies een torenkotmolen?
Een gewone houten staakmolen rust op teerlingen. Bij een torenkotmolen werden de teerlingen vervangen door een ringmuur waar de voet van de molen op rust. Zo creëerde men een extra ruimte waar werktuigen konden worden opgesteld, in ons geval dus een olieslagerij.

De beweging van de wieken wordt naar het torenkot overgebracht via een verticale ijzeren as die dwars door de staak van de molen loopt. De Oostmolen is het enige nog bestaande voorbeeld van een werkende torenkotmolen.
In onze molen wordt in het torenkot dus olie geslagen, terwijl in de houten molenkast graan tot meel wordt gemalen.

olieslagerij

Om tot olie te komen waren er 3 bewerkingen nodig: het pletten van het zaad, het verwarmen van het geplette zaad om de olie gemakkelijker te laten vloeien en daarna het persen tot olie.

Het pletten van het zaad gebeurt met pletstenen, dit bestaat uit één liggende steen (het doodsbed) en twee rechtopstaande kantstenen die erover rollen. Onder de pletstenen komt ongeveer 50 kg zaad tegelijk in bewerking. Bij een stevige, regelmatige wind is dit in een halfuurtje geplet!

Het verwarmen van het geplette zaad gebeurt in de vuister (een gemetselde oven, afgedekt met een ijzeren plaat). De rook van die oven verdwijnt via rookkanalen naar buiten, Het zaad komt in de bodemloze pan terecht en wordt verwarmd tot zo’n 40° Celsius. Het roerijzer zorgt voor een gelijkmatige verwarming. Het verwarmde zaad wordt daarna opgevangen in juten zakken om naar de laatste bewerking over te gaan.

De zakjes worden nu in een verstevigende “envelop” geplaatst. Deze wordt in de perslade geplaatst tussen twee jachtijzers, daarnaast bevindt zich de slagwig. Boven die slagwig hangt een hei (lange massieve balk van circa 250 kg.) Deze hei wordt door windkracht opgetild en valt zo telkens met zijn volle gewicht op de wig, deze wordt steeds verder naar beneden geslagen. Daardoor wordt de druk op het zaad zo groot dat de olie er uitgeperst wordt. Een wig in de tegenovergestelde richting (loswig) met bijhorende hei zorgt ervoor dat de hele zaak na afloop weer los komt te zitten.

De zaden bevatten ongeveer 30 à 35% olie, maar niet alles kan eruit gehaald worden! Daarom is er vaak een 2de persing nodig: de naslag. Dan nog zal men met moeite die 35% halen! Het residu, de koek, kan nog dienen voor dierenvoer.